گوهرسنگ‌های میلیاردی! کیلویی ۵۰۰ هزار تومان/ابهام از برداشت تا صادرات عقیق‌های خراسان جنوبی

به‌گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری موج، ایران، یکی از با اهمیت ترین دارندگان مواد معدنی در جهان است و با داشتن ۶۸ نوع ماده معدنی، ۳۷ میلیارد تن ذخایر اثبات شده و بیشتر از ۵۷ میلیارد تن ذخایر بالقوه به قیمت ۷۷۰ میلیارد دلار در بین ۱۵ سرزمین بزرگ غنی از مواد معدنی قرار دارد. گسترش معادن در سرزمین ما در دستور کار است و انواع معادن با مواد معدنی گوناگون در زیاد تر استان‌های سرزمین ما یافت می‌بشود.

یکی از نقاط غنی سرزمین از نظر سنگ‌های معدنی، شهرستان فردوس واقع در خراسان جنوبی است؛ این شهرستان با جمعیت ۸۰ هزار نفری احتمالا برای تعداد بسیاری از ایرانی‌ها ناشناخته باشد اما عقیق بنفش‌رنگ آن در سراسر جهان از کشورهای حاشیه خلیج‌فارس گرفته تا کشورهای نقل اروپایی، شهرت دارد.

در پهنه معدنی شهرستان فردوس، ۳۵  معدن در حال فعالیت می باشند که زیاد تر آنها معادن بنتونیت، کائولَن، فلدسپات، خاک صنعتی، گچ صنعتی و ۳۸ نوع سنگ قیمتی و نیمه‌قیمتی می باشند. در این بین، «شجر عقیق بنفش» فردوس گل سرسبد سنگ‌های معدنی این شهرستان به‌شمار می‌رود. این محصول در دنیا منحصر به فرد بوده و علاوه بر بازار پررونق داخلی، خارج از سرزمین نیز پرطرفدار است و در صورتی که صادرات آن تسهیل بشود، درآمد ارزی سرشار و اشتغالزایی خوبی برای سرزمین به‌جستوجو خواهد داشت.

در این عرصه، علی گرجیان‌مقدم، کارشناس گوهرسنگ به خبرنگار خبرگزاری موج او گفت: معدن حلقه شجر هفت‌رنگ فردوس، یک شجر بی‌نظیر در دنیاست. این سنگ با عرصه عقیق بنفش، یک نمونه منحصر به فرد است. هر کدام از این عقیق‌ها همانند اثرانگشت غیرقابل تکرار می باشند و در هیچ جای جهان، نمونه آن را نداریم. قدمت این معدن نزدیک به ۱۱ سال است. اکتشاف، فرآوری و استخراج سنگ‌های فردوس ۱۱ سال است که انجام می‌بشود.

روزانه ۲۵۰ تا ۳۰۰ کیلوگرم سنگ عقیق استخراج می‌بشود

وی درمورد نحوه برداشت از این معدن توضیح داد: برداشت به صورت دستی است و اصولی و کارگاهی نیست. روزانه نزدیک به ۲۵۰ تا ۳۰۰ کیلوگرم سنگ عقیق استخراج می‌بشود.

این کارشناس در ادامه گفت: در شهرستان فردوس ۶۰۰ نفر برای این کار آموزش دیده‌اند که مدرک گرفته و کارگاه دارند. این چنین ۲۵۰ کارگر فعال در سطح شهرستان داریم. این درحالی است که پتانسیل گوهرسنگ فردوس، زیاد زیاد تر از اینهاست. ما در شهرستان، نزدیک به ۳۸ نوع سنگ قیمتی و نیمه‌قیمتی داریم که فرآوری و تراش خواهد شد. یک‌سری از آنها به صورت زیورآلات، یک‌سریهم دکوری و مثالهای کلکسیونی می باشند که در گالری‌ها نگهداری می‌بشود.

گرجیان‌مقدم درمورد هزینه راه‌اندازی کارگاه‌های گوهرسنگ توضیح داد: ما ۳ رشته تراش دامله، فست و کاربین را داریم. اگر فردی بخواهد در عرصه دامله فعالیت کند، برای راه‌اندازی کهر به ۱۵ میلیون تومان اندوخته نیاز دارد. هزینه راه‌اندازی، فست ۱۲۰ میلیون تومان و کاربین هم نهایتاً تا ۴۰ میلیون تومان است.

برای صادرات به بازارهای جهانی وصل نیستیم

وی چالش مهم در این حوزه را او گفت و گو ساماندهی صادرات دانست و افزود: در حوزه صادرات، کار وسیع‌ای انجام نشده، مگر این که خود هنرمندان به صورت محدود برای کشورهای همانند ایتالیا، هلند و آلمان محصولاتش بفرستند. ترکیه هم مشتری عقیق ایران است. در این قسمت، تنها معضلی که با آن مواجه هستیم، نوشته وصل نبودن به بازارهای صادراتی است.

این کارشناس گوهرسنگ در ادامه گفت: در بازار داخلی قضیه‌ای نداریم؛ ما ۸۰ میلیون نفر جمعیت داریم که یک بازار کار زیاد خوب  است. زیبایی عقیق و  گوهرسنگ فردوسی به حدی است که چشم هر تماشاگر‌ای را در همان نگاه اول به خود جذب می‌کند. در این عرصه محصول عقیق ما در نمایشگاه‌های گوناگون در سطح سرزمین اراعه و معارفه شده و مردم شناخت نسبی از این گوهرسنگ دارند،  اما در او گفت و گو صادرات، قدم موثری برنداشته‌ایم و این تنها نقطه تاریک حرفه ما محسوب می‌بشود.

گرجیان ‌مقدم افزود: اگر در عرصه صادرات بتوانیم یک قدم بزرگ برداریم، درآمدزایی آن به قدری بالا خواهد رفت که می‌توانیم چاه‌های نفت را ببندیم.

چطور سنگ‌های عقیق شجر قیمت‌گذاری خواهد شد؟

وی با اشاره به نحوه قیمت‌گذاری این سنگ‌ها او گفت: قیمت‌گذاری سنگ‌های عقیق شجر بستگی به ابعاد، اندازه و وزن آنها دارد. وضوح نقش و ساختار درخت همانند آن، زیاد مهم است و هرقدر آشکار‌تر باشد، قطعا قیمت بیشتری دارد. بسته به این موارد قیمت هر کیلوگرم عقیق شجر از یک میلیون و ۵۰۰ هزار تومان اغاز می‌بشود. یقیناً این قیمت برای بازار داخلی است و برخی از سنگ‌های ما با قیرات خریدوفروش می‌بشود. برای مثالً سنگ آمیتیس فردوس با آمیتیس وارداتی برزیل برابری و رقابت می‌کند. این سنگ در برزیل بلافاصله سپس از استخراج بهسازی می‌بشود، اما ما بدون هیچ‌گونه بهسازی با همان رنگ و مطرح در فردوس این سنگ استخراج می‌کنیم. اگر این محصول را صادر کنیم، درآمد میلیون دلاری برای سرزمین خواهد داشت.

این کارشناس گوهرسنگ خاطرنشان کرد: این سنگ‌های با قیمت، منابعی تجدیدناپذیر می باشند و باید منفعت‌برداری از آنها مدیریت بشود.

یکی از موضوعات مهمی که در راستای گسترش این صنعت در شهرستان فردوس وجود دارد، تربیت نیروی ماهر در او گفت و گو‌های استخراج، فرآوری، بهسازی و… است. در این خصوص  ۱۰ سال است دوره‌های آموزشی مختلفی در این شهرستان برگزار شده تا نیروهای متخصص در گوهر شناسی تربیت شوند.

برداشت صنعتی از معادن فردوس، ممنوع است

در این عرصه، مجری مطرح گسترش صنعت گوهر سنگ سرزمین در او مباحثه با خبرنگار خبرگزاری موج اظهار کرد: آموزش این حرفه یک‌سری دوره‌های مختصر‌زمان و بلند زمان دارد که از ۷۰ ساعت اغاز شده و تا ۳۶۰ساعت می‌رسد. روستای خانکوک مرکز و پایلوت این قضیه است و از هزار نفر جمعیتی که دارد ۳۰۰ نفر در این کار مشغول می باشند و تعداد بسیاری از آنها از همین راه  کیفیت زندگیشان بهبود اشکار کرده است.

وی با اشاره به ممنوعیت برداشت صنعتی از این معدن او گفت: این رویکرد هم خوب است و هم بد؛ با این روش، از یک سو برداشت اصولی نمی‌توانیم داشته باشیم؛ چراکه هر قدر پایین‌تر و عمیق‌تر برویم، کیفیت سنگ‌ها بالاتر می‌رود و ما نمی‌توانیم به عمق زیاد برویم. از نظر دیگر، این ممنوعیت تبدیل تداوم برداشت شده و علتمی‌بشود این منبع های  سریع استخراج نشود و تا چند سال آینده نیز آنها را داشته باشیم.

شجر عقیق درست معارفه نشده است

سیدابومحمد هاشمی او گفت: در فردوس نزدیک به ۲۰ میلیون تن شجر داریم. یقیناً شجر  به‌خوبی معارفه نشده است و مردم عقیق را تنها به عقیق سبز، زرد و قرمز می‌شناسند و فکر عقیق بنفش برای آنها سخت است. در این عرصه نیاز به فرهنگ‌سازی داریم که در درجه نخست رسانه ملی و در کنار آن وزارت میراث‌فرهنگی و صنایع‌دستی، موسسات فن‌وحرفه‌ای و… می‌توانند به این فرهنگ‌سازی پشتیبانی کنند.

خراسان جنوبی، خاستگاه عقیق‌های ایران

جدای از شهرستان فردوس، به‌طور کلی استان خراسان جنوبی، ظرفیت‌های معدنی زیاد بالایی به‌اختصاصی در او گفت و گو سنگ‌های معدنی با قیمت دارد و حتی به‌بیان خاستگاه عقیق‌های ایران شناخته می‌بشود.

عقیق‌هایی با طیف‌ها، رنگ‌ها و کیفیت‌های گوناگون در این استان یافت می‌بشود که بعضاً  در رنکینگ جهانی از نظر کیفیت بالاتر از عقیق یمن قرار می‌گیرند، اما متأسفانه برندسازی آنها انچه که باید انجام نشده است و در این عرصه راه درازی برای معارفه گوهرسنگ‌های ایرانی در بازارهای جهان اینده داریم.

هاشمی با پافشاری بر نوشته برندسازی به خبرنگار موج او گفت: یکی از دلایلی که این اتفاقات را در خراسان جنوبی برگزار کردیم، این می بود که هم افرادی که در حوزه تراش گوهرسنگ کار می‌کنند از نزدیک خراسان جنوبی و معادن آن را ببینند و هم او گفت و گو برندسازی نقل می بود تا افراد شاخص این حوزه و نام‌هایی که با آنها مصنوعات‌شان را اراعه می‌کنند، اشکار بشود. او گفت و گو برندسازی خود عقیق‌ها نیز نقل می بود.

 راه درازی برای معارفه گوهرسنگ‌های ایرانی در جهان داریم

او همین طور گفت: باید بتوانیم در برنامه‌هایی که داریم، اولا ۳، ۴ نوع از عقیق‌های خراسان جنوبی را ثبت جهانی کنیم. نوشته دوم توانمندسازی نیروی انسانی است که در این راستا باید به سمت آموزش‌های بازارمحور و تربیت افراد توانمند بومی برویم تا بتوانیم داخل بازارهای جهانی شویم.

در منفعت‌برداری معادن اشکالاتی داریم

مجری مطرح گسترش صنعت گوهرسنگ سرزمین در او گفت‌گوی اختصاصی با خبرگزاری موج فرمود: بحثی که درمورد معادن نقل است این است که  نوع منفعت‌برداری اشکالاتی دارد که ما هم قبول داریم؛ از این‌رو در حال تدوین ضوابطی برای اکتشاف و استخراج در ایران هستیم. به‌زودی این ضوابط آماده شده و در اختیار منفعت‌برداران قرار می‌گیرد تا بتوانیم با راه حلهای اصولی و علمی، منفعت‌برداری کنیم.

راه‌اندازی چندین معدن طلا در خراسان جنوبی

وی فرمود: ما کار اکتشافی را در ۱۱ استان اغاز کرده‌ایم و محدوده‌های بسیاری کشف شده است. استان خراسان جنوبی یکی از همین محدوده‌ها است که از نظر مواد فلزی و غیرفلزی زیاد مستعد است. در این استان، معادن طلا هم وجود دارد و از سال پیش تا کنون، چندین معدن طلا در این استان راه‌اندازی کرده‌ایم.

 تا این مدت ثبت‌خواست سنگ‌های قیمتی انجام نمی‌بشود؟

هاشمی درمورد آمار صادرات فرمود: آمار صادرات در این حوزه زیاد مبهم است، چراکه ثبت‌سفارشی انجام نمی‌بشود. یقیناً قرار است در سامانه جامع تجارت این کار انجام بشود، اما  اکنون، آمار دقیقی در این‌باره نداریم. بخشی از دلایل ابهام در آمار صادرات سنگ‌های قیمتی این است که ثبت اطلاعات ناقص است. یقیناً نوشته مهم این است که صادرات نظام‌مندی نداشته‌ایم، چراکه برندسازی درستی انجام شده و آموزش‌های ما ناقص بوده است.

سهم یک‌دهم درصدی ایران در بازار جهانی گوهرسنگ

وی پافشاری کرد: کل زنجیره قیمت را باید با یکدیگر ببینیم تا یک کار خوب انجام بشود. گردش مالی سالانه گوهرسنگ‌ها، فلزات گرانبها و الماس در دنیا در کل ۱۲۰۰ میلیارد دلار  است که سهم ما احتمالا یک‌صدم درصد و زیاد ناچیز باشد.

مجری مطرح گسترش صنعت گوهرسنگ سرزمین او گفت: در جنوب استان کرمان و شمال استان هرمزگان یک گارنتی به‌نام دمانتوئید داریم. قبلاً این گارنت‌ها را زیاد ارزان می‌فروختیم. این گارنت قیمت‌افزوده زیاد بالایی دارد و قیمت تراش‌خورده آن ۱۰۰۰ دلار در ازای هر قیرات است که بعضاً تا ۵۰۰۰ دلار هم می‌رسد. در جنوب استان کرمان، یک مطرح مطالعه اکتشافی را داریم تا کل منطقه را شناسایی کنیم. این کار با پشتیبانی مراجعی که کارشان ایجاد اشتغال است همانند بنیاد برکت، کمیته امداد، و… انجام می‌بشود. در اصل به جستوجو این هستیم که بتوانیم کارگاه‌های خانگی را تحکیم کنیم.

اگر بازارهای جهانی را نداشته باشیم، ادامه کار غیرممکن است

وی با بیان این که، کار گوهرسنگ اشتغالزایی زیاد بالایی دارد، او گفت: به ازای ورود هر نفر به گوهرتراشی، ۷ حرفه ایجاد می‌بشود. اگر آموزش‌ها درست باشد و انتهای زنجیره، یعنی ورود به بازارهای جهانی، باز بشود، زحماتی که کشیده و آموزش‌هایی که داده‌‌ایم، نتیجه می‌دهد، وگرنه کارگاه‌ها تعطیل می‌بشود، چراکه صاحب صنعت هنگامی نتواند محصولاتش را بفروشد و بازار داخلی اشباع بشود، دیگر نمی‌تواند ادامه دهد.

اشتغالزایی که این حرفه برای مردم شهرستان فردوس ایجاد کرده، مثال‌زدنی است. اکنون، تعداد بسیاری از جوانان فردوس و روستاهای اطراف به استخراج و فرآوری سنگ‌ها مشغول می باشند.

 شجر عقیق، کیلویی ۵۰۰ هزار تومان!

یکی از جوانان روستاهای اطراف شهرستان فردوس که از این راه ارتزاق می‌کند، به موج او گفت: ۵ سال است که اینجا مشغول فعالیت هستم. در این‌ معدن بیشتر از ۲۰۰ نفر مشغول به کار می باشند. درآمد این کار خوب است و کفاف زندگیمان را می‌دهد. ما این‌ گوهرسنگ‌ها را از کیلویی ۵۰۰ هزار تا ۴، ۵ میلیون تومان می‌فروشیم.