چالش های اقتصادی دولت سیزدهم

به نقل از

خبرگزاری موج

، دولت سیزدهم از همان نخستین روزهای وجود در قوت، تمرکز اختصاصی ای را بر حل مشکلات اقتصادی کشورمان معطوف کرده و یقیناً که این حوزه تا این مدت هم از برتری و اهمیت قابل توجهی برای این دولت برخوردار است. در این راستا، ناظر آن بوده ایم که بعد از طی شدن دوره ای از نوسان های قابل دقت در اقتصاد ایران، در ماه های قبل، اقتصاد ایران داخل شرایط باثبات‌تری شده و از سطح و گستره مولفه های تنش‌زا در قالب آن کاسته شده است.

با این حال، همزمان با نزدیک شدن به ماه های پایانی سال، تیم اقتصادی دولت سیزدهم با ۳ چالش بزرگ روبه رو می باشند که عدم اتخاذ تدبیرها ملزوم در مدیریت این چالش ها، می تواند صدمه‌زا باشد و خود مشکلات اقتصادی بیشتری را جهت بشود. در ادامه به آنها اشاره می کنیم.

کسری بودجه

چالش کسری بودجه ، از جمله چالش های اساسی و محوری است که در سال های قبل، دولت های گوناگون کشورمان با آن دست و پنجه نرم کرده اند و اکنون نیز این نوشته یک مشکل برای دولت سیزدهم است. در این راستا، برخی تحلیلگران بر این باورند که اقتصاد ایران در شرایط جاری با کسری بودجه بیشتر از ۴۰۰ هزار میلیارد تومانی رو به رو است.

کسری بودجه که با دقت به پایان سال مالی دولت می تواند تبعات و پیامدهای منفی خود را بر فضای کلی اقتصاد در قالب هایی نظیر وقوع شوک های تازه ارزی و بالا رفتن نرخ تورم نشان دهد. دقت داشته باشیم که یکی از متداول ترین راه های جبران کسری بودجه در طی دولت های گوناگون کشورمان، بالابردن نرخ ارز بوده است. کاری که یقیناً خود، با تشکیل تورم در دیگر بازارهای ایران همراه شده و از چشم اندازی کلی، اثرگذاری منفی را بر معیشت عادی و روزانه مردم ایران داشته است.

این در حالی است که تا این مدت ابتکار دقیق و عملیاتی از سوی دولت سیزدهم جهت مدیریت چالش مذکور و کاستن از تبعات و پیامدهای منفی آن برای اقتصاد کشورمان قابل مشاهده نیست و همین مساله نگرانی ها در رابطه شاخص های مهم اقتصاد ایران در ماه های پایانی سال را افزایش داده اند و حتی برخی از تحلیلگران به این مسئله اشاره می کنند که همچون سال قبل و ماه های پایانی این سال، باید انتظار وقوع نوسان های قابل دقت در نرخ ارز و تشدید تورم در فضای کلی اقتصاد ایران را انتظار داشت.

عدم از بین بردن مشکلات ساختاری اقتصادِ ایران

اقتصاد ایران سال ها تحت تحریم بوده و یقیناً که به طور خاص بعد از سال ۲۰۱۸ و تحمیل سیلی از تحریم ها از سوی دولت ترامپ علیه ایران، این تحریم ها ماهیت گسترده تری را نیز اشکار کرده اند. با این حال، تعداد بسیاری از ناظران و تحلیلگران اقتصادی بر این باورند که چالش ها و ناکارآمدی های ساختاری در اقتصاد ایران، وزن به مراتب سنگین تری را در تشدید مشکلات اقتصادی کشورمان دارند.

یقیناً که دولت سیزدهم نیز از همان ابتدای کارِ خود، اصرار اختصاصی ای بر این حوزه داشته است با این حال، در این رابطه هم چنان ناظر وجود مشکلات قابل توجهی هستیم. به گفتن مثال، از جمله حوزه های چالش‌زا در اقتصاد ایران، فعالیت بانک های کشورمان است. بر پایه برسی های رسمی، بانک ها در اقتصاد ایران روزانه ۵ هزار میلیارد تومان پولِ بی‌کیفیت تشکیل می کند. نوشته که خود جهت تشدید بحران نقدینگی و در نهایت تحمیل موج های تورمی به اقتصاد کشورمان می بشود(دلنشین این که برخی تحلیلگران اقتصادی کشورمان بر این باورند که فعالیت های ناطراز بانک ها حتی در قیاس با تحریم های خارجی، از وزن بیشتری در تحمیل چالش و مشکل به اقتصاد ایران برخوردار می باشند).  

روندی که تا بحال اصلاح نشده و راهِ علاجی نیز برای آن اندیشیده نشده است. جدای از این ها، تا بحال چندین دفعه و چندین دفعه از فعالیت های نامناسب بنگاه داری بانک ها در حوزه هایی نظیر بازار مسکن ، در اقتصاد ایران سخن حرف های شده است. نوعی از کنشگری که هیچ تدبیری عملیِ برای اصلاح آن نیز اندیشیده نشده است. در این فضا، با تداوم مشکلات ساختاری اینچنینی در اقتصاد ایران، تعداد بسیاری از ناظران و تحلیلگران اعتقاد دارند که در ماه های پایانی سال جاری، بایستی انتظار مشاهده تخلیه آثار این چالش ها را بر فضای کلی اقتصاد کشورمان داشته باشیم.

 دولت سیزدهم و چالش ایده های متروک

یکی از نکات و دستورکارهایی که تیم اقتصادی دولت سیزدهم از ابتدای وجود در قوت، بر آن اصرار اختصاصی ای داشته‌اند، اجرایی کردن ایده “جراحی اقتصادی” در فضای کلی اقتصاد ایران بوده است. ایده ای که تلاش داشت در حوزه های گوناگونِ اقتصاد ایران نظیر هدررفتِ اندوخته های ملی، بهینه مصرف نشدنِ آن ها، فعالیت های ناطراز بانک‌ها، و حذف رانت و فساد و غیره، کنشگری فعالی را از خود نشان دهد و حامل دستاورد باشد.

با این حال، بایستی پذیرفت که این ایده اکنون به ایده ای متروک تبدیل شده و دیگر کمتر فردی در رابطه با آن سخن بگویید می کند. این در حالی است که به نظر می رسد اگر این ایده به خوبی پیش می رفت، می توانستیم انتظار وقوع تغییرات خوب و معناداری را در فضای کلی اقتصاد ایران داشته باشیم. یقیناً که جدای از ایده جراحی اقتصادی، در دیگر حوزه ها نظیر بازار ارز نیز ناظر مطرح ایده های خوبی از سوی دولت سیزدهم بوده ایم که با گذشت زمان به دست فراموشی سپرده شده اند.

معادله ای که در عین کارآمد بودن برخی سیاست های اقتصادی دولت سیزدهم، این مسئله را به ذهن متبادر می‌کند که تیم اقتصادی دولت، در برخی حوزه ها خوب اغاز می کنند اما ادامه نمی دهند. معادله ای که خود می تواند برای اقتصاد کشورمان چالش‌زا باشد و یقیناً که تا این مدت با نزدیک شدن به ماه های پایانی سال جاری، توضیح روشنی برای این نوشته و یا از بین بردن این چالش اراعه نشده است. مساله ای که در سطح کلان اقتصادی، برای کشورمان هزینه‌زا است.