زندگی پربرکت جواد الائمه(ع

، امام محمد تقی علیه السلام، ملقب به محمد بن علی بن موسی و امام جواد، نهمین امام معصوم شیعیان می باشد و جوان ترین امام پیشوایی می بود که به شهادت رسید.

محمد بن علی بن موسی مشهور به امام محمد تقی و جوادالائمه نهمین امام شیعیان و جوان ترین امام در زمان شهادت بوده است. تعداد بسیاری از شیعیان امام جواد (ع) را باب الحوائج می خوانند و در امور مادی به امام جواد (ع) توسل می جویند. در این قسمت از دین و مذهب نمناک به مناسبت شهادت امام محمد تقی (ع) با زندگینامه این امام بزرگوار آشنا خواهیم داشت.

زیاد تر بخوانید:

اعمال و فضیلت ‌های کامل ماه رجب

اینفوگرافیک/مختصری از زندگینامه امام جواد (ع)

ولادت جوادالائمه

نهمین امام شیعیان که نام مبارکش محمد است ، در ۱۰ ماه رجب سال ۱۹۵ هجری قمری در مدینه چشم به دنیا گشود. برخی منبع های، تولد امام جواد را ۱۵ رمضان (اشعری، ص۹۹) و برخی دیگر ۱۹ رمضان (ابن شهرآشوب، ج۴، ص۳۷۹) حرف های اند.

مادر ایشان کنیزی به نام سَبیکه نوبیه می بود (کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۴۹۲). در برخی منبع های، مادر امام جواد (ع)، از خاندان ماریه قبطیه، همسر پیامبر(ص)، به شمار آمده(کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۴۹۲.) و نام های خَیزُران،(کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۴۹۲.) ریحانه، سکینه،(طبری، دلائل الامامه، ۱۴۱۳ق، ص۳۹۶.) نوبیه،(سودمند، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۲۷۳.) درّه و مریسیه نیز برای او ذکر شده است. (قرشی، حیاه الامام محمد الجواد، ص۲۱.)

پدر امام جواد، امام رضا (ع) امام هشتم ما شیعیان است. ایشان بعد از شهادت امام رضا (ع) در حالی که ۸ سال زیاد تر نداشتند، به امامت رسیدند.

القاب امام محمد تقی (ع)

نسب محمد بن علی بن موسی بن جعفر، امام نهم شیعیان با شش واسطه به امام علی علیه السلام پیشوای اول شیعیان، می رسد. کُنیه وی ابوجعفر و ابوعلی است و از وی با گفتن ابوجعفر ثانی یاد می بشود . (کلینی، الکافی، ج۱، ص۸۲) 

از القاب مشهور امام نهم، جواد و ابن الرضا، تقی، زکی، قانع، رضی، مختار، متوکل، مرتضی و منتجب است. 

دوران امامت امام محمد تقی (ع) در کودکی 

محمد بن علی(ع)، بعد از شهادت امام رضا (ع) در سال ۲۰۳ق به امامت رسید. (طبری، دلائل الامامه، ۱۴۱۳ق، ص۳۹۴). زمان شهادت امام رضا (ع) ایشان ۸ سال داشتند (نوبختی، فرق الشیعه، ص۸۸) و سنّ کمِ او در زمان شهادت پدر، جهت شد تا شماری از اصحاب امام رضا (ع)، در امامت او تردید کنند؛ برخی عبدالله بن موسی را امام خواندند و برخی دیگر به واقفیه پیوستند، اما زیاد تر آنان امامت محمد بن علی(ع) را پذیرفتند.

قضیه به امامت رسیدن جوادالائمه در کودکی در زمان حیات امام رضا(ع) نیز نقل می بود. حضرت رضا در عکس العمل به افرادی که خردسالی جوادالأئمه را نقل می کردند به نبوت حضرت عیسی در کودکی استناد می کرد و می فرمود:«سن عیسی هنگامی که نبوت به وی عطا شد کمتر از سن فرزند من بوده است.» (کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۳۲۲)

در روایاتی آمده است که گروهی از شیعیان در مدینه با عبدالله بن موسی دیدار کردند و از او سؤالاتی پرسیدند، ولی او جواب های نادرست دادو در همان مجلس بودند که امام جواد(ع) داخل شد و آنان مجدد سوال هایشان را نقل کردند و با جواب های امام جواد (ع) قانع شدند.

اگر چه امام جواد علیه السلام نسبت به دیگر امامان در سن زیاد مقداری به امامت رسید، اما ۱۷ سال امامت کرد و دوران امامت ایشان ، دورانی نسبتاً طویل و پر حادثه می بود. دوران امامت این بزرگوار با خلافت دو تن از خلفای عباسی، ۱۵ سال از امامت او در خلافت مأمون(۱۹۳-۲۱۸ق) و ۲ سال در خلافت معتصم (۲۱۸-۲۲۷ق) سپری شد.

ازدواج امام محمد تقی (ع)

مأمون عباسی در سال ۲۰۲ق یا ۲۱۵ق دختر خود ام فضل را به عقد امام جواد (ع) در آورد. به حرف های ابن کثیر (۷۰۱-۷۷۴ق) مورخ اهل سنت، خطبه عقد او با دختر مأمون در زمان حیات علی بن موسی الرضا (ع) خوانده شد، اما مراسم ازدواج آنها در سال ۲۱۵ق در تکریت انجام شده است. (ابن کثیر، البدایه و النهایه، ج۱۰، ص۲۹۵ )

به نقل از شیخ سودمند در کتاب الارشاد، مأمون به علت شخصیت علمی محمد بن علی(ع) و محبتی که نسبت به او داشت، ام الفضل دختر خود را به ازدواج آن حضرت درآورد. (سودمند، الارشاد، ج۲، ص۲۸۱-۲۸۲)

 برخی از پژوهشگران بر این باورند که این ازدواج با انگیزه و اهداف سیاسی انجام شده است از جمله این که مأمون می خواست از این راه، امام جواد و ربط او با شیعیان را کنترل کند. (جعفریان، ص۴۷۸)

امام، از ام فضل صاحب فرزندی نشد. (ابن شهرآشوب، ج۴، ص۳۸۰) همسر دیگر جوادالأئمه، کنیزی به نام سمانه مغربیه است و همه فرزندان امام جواد از سمانه بودند. ( قمی، منتهی الامال، ج۲، ص۴۹۷)

فرزندان امام جواد ( ع)

امام جواد(ع) ۴ فرزند به نام های علی، موسی، فاطمه و امامه داشت. (سودمند، الارشاد، ج۲، ص۲۹۵)

 برخی دختران امام را ۳ تن به نام های حکیمه، خدیجه و ام کلثوم می دانند. (ابن شهر آشوب، ج۴، ص۳۸۰) در برخی از منبع های متأخر، از ام محمد و زینب نیز به گفتن دختران آن حضرت یاد شده است. (حلاتی، ریاحین الشریعه، ج۴، ص۳۱۶)

ویژگی های اخلاقی امام جواد (ع)

امام محمد تقی زیاد بخشنده می بود و علت ملقب شدن ایشان به جواد را، کثرت بخشش و احسان او به مردم دانسته اند. (قرشی، حیاه الامام محمد الجواد، ص۷۰-۷۱ )

امام جواد(ع)، برتری انسان ها را نسب و نژاد نمی دانست و علم آنان می دانست .از او نقل شده است که الشریف کلُّ الشریف مَن شرّفَه علمُه؛ با شرافت ترین از همه شریف ها فردی است که شرفش به واسطه علمش باشد . (اربلی، کشف الغمه، ج۲، ص۳۵۰)

امام به طبقات پایین جامعه از جمله بردگان دقت داشت و با آنان نشست و برخاست می کرد.

جایگاه امام جواد نزد اهل سنت

تعداد بسیاری از عالمان اهل سنت، شخصیت علمی جوادالأئمه را ممتاز دانسته و شیفتگی مأمون به او را به علت شخصیت علمی و معنوی او در کودکی دانسته اند و او را فردی دارای خصایل نیکو همانند تقوا، زهد و سخاوت دانسته اند. برای مثال:

ابن تیمیه ملقب شدن او به جواد را، به علت شهرتش در سخاوت و بزرگواری می داند. (محمد رشاد سالم، ج۴، ص۶۸-۶۹)

 جاحظ عثمان معتزلی نیز، محمد بن علی(ع) را عالم، زاهد، عبادت پیشه، شجاع، بخشنده و پاک معارفه کرده است. ( العاملی، الحیاه السیاسیه للامام الجواد، ص۱۳۷

اصحاب مشهور پیشوای نهم شیعیان

عبدالعظیم حسنی، احمد بن ابی نصر بزنطی، حسن بن سعید اهوازی، احمد بن محمد برقی و ابراهیم بن هاشم از اصحاب مشهور پیشوای نهم شیعیان بودند.

شهادت امام جواد علیه السلام

در رابطه شهادت امام جواد (ع) به برخی از سوالات زیر جواب می دهیم تا جزئیات بهتر برایتان روشن شوند.

امام محمد تقی در چند سالگی به شهادت رسید؟

چنانچه پیش از این هم در نمناک گفتن شد ایشان جوان ترین امام شهید ما مسلمانان می باشند . امام جواد (ع) جوانترین امام در زمان شهادت می بود و در ۲۵ سالگی به شهادت رسیدند.

امام محمد تقی در چه سالی به شهادت رسید؟

روز شهادت امام محمد تقی، در زیاد تر منبع های، آخر ذی القعده سال ۲۲۰ هجری قمری است. (طبرسی، اظهار الوری، ج۲، ص۱۰۶)

امام محمد تقی به دست چه فردی و چطور به شهادت رسید؟

درمورد چگونگی شهادت پیشوای نهم شیعیان اختلاف است. در برخی از منبع های آمده است که معتصم به وسیله منشی یکی از وزیرانش او را مسموم کرد و به شهادت رساند. (عیاشی، التفسیر، ۱۳۸۰ق، ج۱، ص۳۲۰)

به نقل از مسعودی، مورخ قرن سوم قمری، معتصم و جعفر بن مأمون در اندیشه کشتن محمد بن علی(ع) بودند. چون جوادالأئمه از ام الفضل فرزندی نداشت، جعفر، ام الفضل (خواهرش) را تحریک کرد که محمد بن علی را مسموم کند. آن دو سمی را در انگور نهادند و امام از آن خورد. ام الفضل بعد از آن که جوادالأئمه را مسموم کرد، پشیمان شد و می گریست؛ اما امام به او خبر داد که به بلایی دچار می بشود که مرهم پذیر نباشد. (مسعودی، اثبات الوصیه، ۱۴۲۶ق، ص۲۲۷)

امام محمد تقی در کدام شهر به خاک سپرده شد؟

امام محمد تقی (ع) در کنار قبر جدّ بزرگوارش حضرت امام موسی کاظم در کاظمین به خاک سپرده شد.