تانک M – ۸۴ AB کویت که قرار است به اوکراین برود

گزارشی در رسانه های بالکان ادعا می کند که کویت امکان پذیر اغاز به انتقال برخی یا همه ۱۴۹ دستگاه تانک M – ۸۴ AB خریداری شده از یوگسلاوی اسبق به کارخانه جورو جاکوویچ (Djuro Djakovic) در کرواسی کرده باشد، جایی که این تانک ها برای اولین بار در دهه ۱۹۸۰ در آنجا مونتاژ شدند. در آنجا، آن ها انگارً پیش از رفتن به نبرد با نیروهای روسی در اوکراین، نوسازی – و به گمان زیادً ارتقا – دریافت خواهند کرد.

گزارش هایی از این توافق در رسانه های صربستان انتشار شده است و حرف های می بشود شش دستگاه از تانک های کویتی خاکی رنگ M – ۸۴ با کامیون های تریلر از طریق اسلوونی به کرواسی منتقل شده اند. با این حال، انتقال ادعا شده توسط طرف های شراکت کننده تایید نشده است.

اگر این گزارش درست باشد، این دومین جنگ این تانک ها برای آزادسازی سرزمینی از دست ارتشی مهاجمی خواهد می بود که تصمیم تصرف یک سرزمین را دارد. در سال ۱۹۹۱، نیروهای کویتی تبعیدی از این تانک ها برای پشتیبانی به آزادسازی کشورشان از اشغال عراق منفعت گیری کردند.

ام – ۸۴ یک تانک تحت لیسانس ساخت یوگسلاوی بر پایه تانک تی-۷۲ اتحاد جماهیر شوروی می بود. این بدان معنی است که ادغام آن ها در سرویس زرهی برای اوکراین نسبتاً آسان خواهد می بود، چون این سرزمین اکنون تعداد بسیاری از انواع گوناگون T – ۷۲ را در میدان نبرد منفعت گیری می کند.

انتقال تعداد بسیاری M – ۸۴ می تواند تیر خلاصی برای نیروهای اوکراین نیز باشد، چرا که تحویل تانک های غربی با ورود به سومین سال تهاجم همه عیار روسیه کندتر خواهد شد. علاوه بر این، نوع M – ۸۴ AB کویتی از موتور به مراتب پرقدرت، زره سخت تر و سیستم کنترل آتش بهتری در قیاس با T – ۷۲ های اولیه برخوردار است.

دلنشین اینجاست که در اواسط دهه ۲۰۱۰، کویت تصمیم داشت M – ۸۴ ها (که ۷۰ دستگاه از آن ها در واحدهای فعال باقی مانده و بقیه در انبارها نگهداری می شدند) را با تانک های تازه روسی T – ۹۰ MS جانشین کند. اما در سال ۲۰۱۹، کویت “برای زمان نامعلومی” این خرید را به تعویق انداخت. اکنون ۲۱۸ تانک آمریکایی M۱A۲ آبرامز کویت در صورت فروش M – ۸۴ ها می توانند جایشان را پر کنند.

انگارً، ارتقا و اهدای M – ۸۴ های کویتی توسط آلمان به شکل تانک پرداخت خواهد شد، که امکان پذیر ۲۴ تانک پانزر ۸۷ (که به تازگی از سوئیس خریداری شده است) را به کرواسی منتقل کند.

در همین حال حرف های می بشود نیروی هوایی کرواسی دو هواپیمای باری سبک آنتونوف An-32 را نیز به اوکراین منتقل کرده است، هواپیماهایی که از سال ۲۰۱۴ در فرودگاه زاگرب نگهداری می شدند.

سرویس اضطراری دولتی اوکراین پیش تر دستکم سه فروند ان -۳۲ داشت. این هواپیماها به گمان زیادً به شدت مشغول ارسال پشتیبانی به اوکراین و در یک مورد ترکیه بوده اند که در فوریه سال ۲۰۲۳ به پشتیبانی در جریان زلزله نیاز داشتند. اوکراین قطعاً کاربردهایی برای تعداد بیشتری از این ماشین ها اشکار خواهد کرد.

M-84: چطور “سوپر تی – ۷۲” یوگسلاوی به کویت رسید؟

در اغاز جنگ سرد، یوگسلاویِ بی طرف صدها تانک شرمن، ام ۴۷ پتن، تی ۳۴ / ۸۵ و تی ۵۵ را از دو طرف جنگ سرد داخل کرد. اما تا دهه ۱۹۷۰، بلگراد خواهان تانک های مدرنی می بود که بتواند آن ها را در داخل سرزمین تشکیل کند.

جوزیپ ابراز تیتو، رئیس جمهور زمان یوگسلاوی، در جریان سفر سال ۱۹۷۸ خود به مسکو، لئونید برژنف، رهبر شوروی را قانع کرد تا لیسانس ساخت آخرین تانک تشکیل زیاد شوروی – تی ۷۲ – را به قیمت ۳۹ میلیون دلار به این سرزمین بفروشد. اما مجوزهای قانونی و مطرح های شماتیک تا این مدت کارهای قانونی بسیاری برای یوگسلاوها باقی گذاشت در شرایطی که قسمت صنعتی آن ها زیاد کوچکتر و ضعیف تر از شوروی می بود.

در نهایت، بیشتر از ۲۵۰ شرکت در سراسر جمهوری یوگسلاوی قطعات این تانک را تشکیل کردند و مونتاژ نهایی در کارخانه جورو جاکوویچ در سلاوونسکی برود کرواسی انجام شد. نمونه اولیه با نام T – ۷۲ MJ در سال ۱۹۸۳ تکمیل شد و بعد از آن ۱۰ دستگاه پیش تشکیل شده و در سال ۱۹۸۵ به تشکیل زیاد رسید.

اولین سری از تانک های M – ۸۴ دارای ویژگی های اساسی شبیه تانک صادراتی T – ۷۲ M بودند: یک تانک با ارتفاع کم (۲.۱۸ متر) با تیم خدمه سه نفره، یک موتور دیزلی V۴۶ – ۶ با قوت ۷۶۰ اسب بخار، و یک توپ قوی (اگر چه زیاد دقیق نبوده است) ۱۲۵ میلی متری ۲A46 که توسط یک گلوله گذار خودکار چرخان به شک چرخ و فلک با ۲۰ گلوله و ۲۲ گلوله ذخیره دیگر در محفظه خدمه تغذیه می شد. همه اینها با مسلسل های کواکسیال روی برجک و یک نارنجک انداز دودزا با ۱۲ گلوله حمایتمی شد. در حالی که بدنه M – ۸۴ از مواد کامپوزیتی برای محافظت زیاد تر منفعت گیری می کرد، برجک آن از فولاد ریخته گری خالص می بود.

با این حال، M – ۸۴ از یک نظر مهم با نمونه مهم تفاوت داشت: سنسور پیشرفته و برتری که در داخل گسترش یافته می بود و این چنین سیستم کنترل آتش. دروبین DNNS – ۲ توپچی دارای بزرگنمایی ۷ x در روز و دید در شب با بزرگنمایی ۸.۵ x می بود و فرمانده یک دوربین دید در شب جدا گانه داشت که می توانست توپ مهم را نیز دچار کند. در عین حال، کامپیوتر کنترل آتش M – ۸۴ از ویژگی های مدرن بسیاری برخوردار می بود: یک سنسور هواشناسی برای محاسبه شدت باد و رطوبت، و کامپیوترهایی که برای محاسبه حرکت تانک و مقصد آن طراحی شده بودند.

با این حال، سازگاری با مدل بهبود یافته M – ۸۴ A، قطعات مشترک با T – ۷۲ را تنها به ۴۰ درصد افت داد. به لطف اضافه شدن لایه هایی از فولاد با فاصله و زره با فاصله تکستولیت، محافظت به طور قابل توجهی افزایش یافت، در حالی که شن کوارتز شکاف بین آن ها را پر می کرد. این کار کارآیی زره جلویی را از ۳۸۰ میلی متر مهم به ۴۵۰ میلی متر (رقم بالاتر نشان دهنده دفاع در برابر کلاهک های با خرج شکل دار است)به بیشتر از ۷۰۰ میلی متر معادل RHA در این مکان ها افزایش داد. RHA مخفف “زره فولادی همگن رول شده” است و یک معیار موثر یا معادل ضخامت آن، به جای یک معیار تحت اللفظی است.

یک موتور پرقدرت ۱,۰۰۰ اسب بخاری از نوع V۴۶ – TK نیز در قلب این تانک قرار گرفت و حداکثر شدت آن از ۵۹ به ۷۲ کیلومتر در ساعت افزایش یافت.

ارتش کویت شیفته M – ۸۴ A شد و یکی از آن ها را در تست های بیابانی در برابر M۱A۱ آبرامز آمریکایی قرار داد. در این تست، سیستم سوخت رسانی آبرامز از کار افتاد و یوگسلاوی قرارداد ۲۰۰ تانک (شامل ۱۵ تانک بازیابی و ۱۵ تانک فرماندهی) هر کدام به قیمت ۱.۵۸ میلیون دلار را برنده شد. M – ۸۴ AB های سفارشی کویت ۲۰۰ تحول کوچک داشت، از جمله بی سیم های متفاوت، نورافکن اضافه، سازگاری هایی با بیابان، و یک واحد برق کمکی که روی تانک های فرماندهی M – ۸۴ ABK نصب شده می بود.

تانک ام ۸۴ به جنگ می رود

بسته به نوع نگاه تان، خواست کویت شوربختانه یا خوشبختانه زیاد دیر می بود. تنها تعداد انگشت شماری از ام – ۸۴ ها داخل کویت شده بودند که عراق طی دو روز کویت را تصرف کرد و بعد از آن تانک هایی که تازه از کارخانه بیرون آمده بودند را رژه برد.

با این حال، نیروهای کویتی که در تبعید به سر می برند هم چنان ده ها دستگاه از ام -۸۴ های باقیمانده را دریافت کردند. این تانک ها تیپ ۳۵ شهید کویت را تجهیز کردند که در نبرد مشهور به نبرد پل ها پیش از عقب نشینی از مرز عربستان در روبه رو تانک های عراقی مقاومت کردند. سربازان یگان سی و پنجم برای کار با ام ۸۴ توسط نیروهای اختصاصی آمریکا و این چنین مربیان یوگسلاوی آموزش دیده بودند و در کنار نیروهای آمریکایی و سعودی که کویت را در جنگ خلیج فارس در سال ۱۹۹۱ آزاد کردند، جنگیدند. دو تانک مقصد قرار گرفتند، اما بعداً تعمیر شدند. به علت هراس از این که مبادا با تی -۷۲ های عراقی نادرست گرفته شوند، این M-84ABها سه نوار سفید رنگ روی زره کناری خود به گفتن معیار شناسایی داشتند و به طور محافظه کارانه ای به کار گرفته می شدند.

تنها چند ماه بعد از آزادی کویت، جدایی طلبی قومی تبدیل انحلال خشونت آمیز یوگسلاوی شد و سافرش کویت را با تنها ۱۵۰ تانک تحویل شده مختل کرد. ارتش خلق یوگسلاوی (که طبق معمولً به اختصار JNA نامیده می بشود) در زمان اغاز جنگ هفت تیپ تجهیزبه تانک ام-۸۴ داشت: سه تیپ در صربستان و بوسنی، کرواسی، اسلوونی و مقدونیه شمالی هر کدام یک تیپ. این تانک ها در کنار T – ۳۴ های قدیمی تر و زیاد تر و T – ۵۵ ها، زیاد سریع توسط احزاب جدایی طلب قبضه شدند.

M – ۸۴ های ارتش خلق یوگسلاوی برای اولین بار در جنگ ۱۰ روزه ژوئن / ژوئیه ۱۹۹۱ به کار گرفته شدند – تلاش ناموفقی برای از بین بردن استقلال اسلوونی. سپس، از ماه اوت تا نوامبر، M – ۸۴ های این نیرو در نبرد بی رحمانه و سه ماهه شهری وکووار با گارد ملی کرواسی جنگید. اگر چه JNA در نهایت پیروز شد، اما نزدیک به ۱۰۰ تانک را در کمین تیم های ضد تانک و مین از دست داد. این تلفات در نزدیک به ۲۰ تانک ام-۸۴ را نیز شامل می شد که چهار دستگاه از آن ها تنها در یک کمین در جاده ترپینجسکا از پای درآمدند. با این حال، M – ۸۴ های سنگر گرفته این نیرو یک ضد دعوا توسط تانک های T – ۵۵ کروات را ناکامی داده و سه تانک فرد روبه رو را از پای درآوردند.

ام -۸۴ ها این چنین در منطقه کراجینا توسط کرواسی و در محاصره سارایوو توسط نیروهای صرب سرپسکا و (به تعداد کم تر) نیروهای بوسنیایی مورد منفعت گیری قرار گرفتند. در این جبهه، با وجود کوهستانی بودن منطقه، سیستم تنظیم ارتفاع ناکافی توپ آن مشکل ساز شد. موشک های ضدتانک چینی HJ – ۸ که توسط پاکستان به بوسنی ارسال می شد نیز یک تهدید محسوب می شد.

با این حال، بر پایه مقاله نیکولا ایزیدوروویچ، زره جلویی M – ۸۴ در طول جنگ نفوذناپذیر باقی ماند. در عوض، اصابت مهمات به زره تکه پایین تر و مین هایی که به زره شکم نفوذ می کردند، علتانفجار مرگبار مهمات ذخیره شده در محفظه خدمه شد که زیاد تر تبدیل کنده شدن برجک می شد – صدمه پذیری بدنام و همیشگی خانواده تانک های T – ۷۲. ایزیدوروویچ تخمین می زند که در طول جنگ داخلی پنج ساله تقریباً ۴۰ دستگاه ام – ۸۴ از همه طرف ها از دست رفته است، هر چند که برخی از آن ها قابل تعمیر بودند.

ام – ۸۴ های صربستان از سال ۱۹۹۸ تا ۱۹۹۹ با جدایی طلبان کوزوو دچار می بود و ۹ ام – ۸۴ در عملیات هوایی بعدی ناتو از بین رفت. M – ۸۴ های صربستان آخرین بار در سال ۲۰۰۱ در نبرد اورائوویچ، در طول نبرد دره پریسوو علیه شورشیان آلبانیایی به نبرد پرداختند.

تلاش های بسیاری برای اراعه مدل ارتقا یافته M – ۸۴ به بازار صورت گرفته است که مهم ترین آن ها سری M – ۸۴ D کروات و M – ۸۴ AS صربی است که زیاد تر تجهیزات تانک T – ۹۰ A روسی (سیستم حفاظت فعال اشتورا، دید حرارتی اف سی کاترین فرانسه و زره واکنشی انفجاری کونتاکت) را شامل می بشود.

تانک ام ۸۴ و اوکراین

در حالی که شواهد نشان می دهد که تلفات تانک های روسی نسبت به اوکراین بیشتر از ۳ به ۱ است، کارخانه های روسی سالانه چند صد تانک تازه تشکیل می کنند. اکنون، اوکراین نمی تواند تانک تشکیل کند. به این علت، تامین تانک های زیاد تر از خارج برای اوکراین حیاتی است – به اختصاصی آن هایی که به راحتی می تواند در سیستم های آموزشی و نگهداری حاضر این سرزمین ادغام بشود. به این علت، M – ۸۴ های کویتی – یا جاهای دیگر – بدون شک مورد دقت اوکراین و متحدانش قرار دارند.

صربستان نزدیک به ۲۰۰ تانک M – ۸۴ را در چهار گردان نگه داری کرده و تصمیم دارد حداقل ۴۰ تانک را به مدل تازه M – ۸۴ AS۲ ارتقا دهد. در همین حال، اسلوونی و کرواسی به ترتیب ۴۶ و ۷۴ دستگاه تانک M-84A4 Snajper تجهیزبه سیستم های کنترل آتش بهبود یافته اسلوونیایی اومگا – ۸۴، از جمله تثبیت کننده توپ بهبود یافته، دوربین های دید در شب بهتر، و مسافت یاب های لیزری تازه را نگه داری کرده اند. بوسنی و مقدونیه شمالی نیز امکان پذیر ده ها M – ۸۴ در انبار داشته باشند.

در حالی که از نظر سیاسی دور از انتظار به نظر می رسد صربستان تانک هایی را برای منفعت گیری علیه روسیه به اوکراین صادر کند، در سال ۲۰۲۲ به نظر می رسید که اوکراین به گمان زیادً برخی یا همه M – ۸۴ A۴ های اسلوونی (که همه آن ها به جز ۱۴ مورد در انبار می باشند) را به چنگ بیاورد. اما با نارضایتی رهبری اسلوونی از غرامت وعده داده شده از سوی آلمان، این کار محقق نشد.

اکنون که آلمان در حال تصاحب تانک های Panzer 87 سوییسی (همان Leopard 2A4) است، این نوشته می تواند تحول کند، تانک هایی که به طور بالقوه امکان پذیر در ازای تانک های اهدایی به اوکراین، به اسلوونی یا کرواسی بروند.

اگر M – ۸۴ های کویت واقعا قبل از تحویل به اوکراین در کرواسی بازسازی شوند، باید مقدار این فرآیند را در نظر گرفت. در نهایت، این تلاش ها امکان پذیر به سادگی شامل برگشت دادن تانک ها به شرایط قابل منفعت گیری باشد – به خصوص که حرف های می بشود ۷۵ تانک کویت دیگر در خدمت نیستند. اما در نهایت، این گمان وجود دارد که M – ۸۴ AB ها بتوانند به سیستم های کنترل آتش پیشرفته تری که در اسنایپر M – ۸۴ A۴ معارفه شده می بود، تجهیزشوند.

هر M – ۸۴ که داخل خدمت اوکراین بشود، مطمئناً زره واکنشی انفجاری (ERA) را دریافت خواهد کرد تا قابلیت مقاومت آن ها در برابر سلاح های نفوذ در زره (شامل تقریباً همه سلاح های ضد تانک پیاده نظام) بهبود یابد.

به طور کلی، نسخه بالکان از تی -۷۲ مقداری سرسخت تر، سریع تر و آینده نگرانه تر از نسخه مهم است. و از همه مهم تر، امکان پذیر در سالی که می تواند سال سختی برای اوکراین باشد، تعداد قابل توجهی در دسترس قرار بگیرند، چرا که پشتیبانی های نظامی آمریکا با دعواهای سیاسی در کنگره متوقف مانده است.